Ontwikkelingsfasen van de grove motoriek: van baby tot tiener [+ speeltips per fase]

door Joost Nusselder Geupdate op:  augustus 18, 2023

Van een klein baby’tje tot een stoere tiener; welke ontwikkelingsfasen maken onze kinderen door als het gaat om de grove motoriek?

In mijn artikel probeer ik zo goed mogelijk de mijlpalen binnen verschillende leeftijdsgroepen te beschrijven.

Qua motoriek gebeurt er veel in de kinderjaren. Ik zal niet alleen mijlpalen met je bespreken, maar je ook oefeningen en spelletjes meegeven om de ontwikkeling van de grove motoriek bij jouw kind te stimuleren.

Deze oefeningen en spelletjes kun je allemaal thuis of buiten doen met je kind.

Jouw kind zal in de ontwikkeling van zijn grove motoriek – dat zijn de grote bewegingen die een kind leert als rollen, kruipen, lopen, rennen, fietsen of springen – hier profijt van hebben.

Ik moedig je dan ook aan om – vooral in de eerste jaren – met deze oefeningen aan de slag te gaan!

Van peuter naar kleuter doeboek collectie

Educatieve spelletjes en kleurplaten voor 3 t/m 6 jaar

Dit e-book, samen met de bijbehorende printables, zal je peuter en kleuter heel erg leuk vinden. In elke fase van de ontwikkeling kan hij of zij er lekker mee spelen, samen met mama en papa.

Koop bij Bol.com

Het verschil tussen grove en fijne motoriek

We onderscheiden de grove motoriek van de fijne motoriek.

Onder de grove motorische ontwikkeling valt dus onder andere het leren kruipen, lopen, springen, maar ook het opvolgen van bewegingen.

De grove motoriek gaat over de grotere bewegingen, maar er bestaat ook nog zoiets als de fijne motoriek; de kleinere bewegingen en ook de handmotoriek die nodig is bij het schrijven, tekenen en knutselen.

Deze kleinere bewegingen worden over het algemeen pas later aangeleerd dan de bewegingen van de grove motoriek.

De fijne motoriek komt meestal pas aan bod als jouw kind voldoende aandacht en concentratie kan opbrengen, en dat kan voor kleintjes soms nog lastig zijn.

Daarom wordt er pas op de basisschool leeftijd echt aandacht besteedt aan de ontwikkeling van de fijne motoriek.

De ontwikkeling van de grove en fijne motoriek verschilt per kind, maak je dus geen zorgen als jouw kind een beetje achterloopt.

Welke mijlpalen kent de ontwikkeling van de grove motoriek in het eerste levensjaar?

Een goede motorische start in de baby fase is enorm belangrijk voor de latere motorische ontwikkeling. In dit jaar gebeurt er qua grove motoriek zo ontzettend veel!

Het ontwikkelen van motorische vaardigheden begint al direct na de geboorte. De drie bekende mijlpalen in de grove motoriek van onze baby zijn:

• rollen
• kruipen
• staan / stappen / lopen

Jouw baby leert zo rond de vier à vijf maanden om zich op zijn zij te rollen.

Een maandje later volgt het zelfstandig omrollen van buik naar rug en daarna pas van rug naar buik, de eerste mijlpaal in zijn eerste levensjaar!

Tussen de vijf en acht maanden begint je baby – op zijn buikje – voorwaartse schuifbewegingen te maken, in de maanden daarna gaat je kindje kruipen.

De meeste baby’s zijn dan tussen de zeven en elf maanden. Er gaat een wereld voor hen open en het is dan ook de volgende mijlpaal in baby’s eerste levensjaar.

Let op; er zijn ook kindjes die de hele kruipfase overslaan en meteen gaan lopen.

Steeds minder baby en steeds meer dreumes, je kindje gaat de eerste stapjes zetten aan de hand, vaak tussen de acht en vijftien maanden.

De leeftijd waarop een kind zelfstandig begint te lopen, kan nogal verschillen, het kan goed pas na 18 maanden zijn, maar ook al voor zijn eerste verjaardag.

Lopen is de derde en misschien wel belangrijkste mijlpaal voor je kindje.

Welke spelletjes passen bij deze fase?

Het omrol-spel

Je kleine ligt op zijn buik op een kleed of op een zachte ondergrond, leg een speeltje naast zijn hoofdje, waar hij nét niet bij kan. Hij wil het pakken en rolt waarschijnlijk naar het speeltje toe.

Als hij er moeite mee heeft kan je hem wat helpen door zijn onderlijfje voorzichtig de goede richting op te draaien.

Als hij op zijn zij ligt, kan je zijn hoofdje wat van de grond tillen. Je zal zien dat zijn bovenlijfje vanzelf meedraait.

Het fietsspel

Maak met zijn beentjes fietsbewegingen, deze versterken zijn beentjes en buik. Dit spelletje is goed ter voorbereiding van het zitten, kruipen en lopen.

Van voor naar achter, van achter naar voor-spelletje

Als je baby zijn hoofdje zelf omhoog kan houden – vaak met een maand of vier – kan je je kleine op zijn buik op een kleedje of deken leggen.

Beweeg kleed of de deken naar voor en naar achter, niet te snel. Deze beweging bereidt hem voor op het kruipen en ontwikkelt zijn gevoel voor evenwicht.

Bellenblaasspelletje

Je baby vindt het prachtig naar voorwerpen te graaien. Neem je kleine op schoot en blaas belletjes. Goed voor zijn oog-handcoördinatie, want hij wil ze pakken!

Welke mijlpalen kent de ontwikkeling van de grove motoriek in het tweede levensjaar?

Nu is er echt werk aan de winkel voor jou als ouder of verzorger! Je moet je kleine de hele dag in de gaten houden.

Hij loopt – of kruipt nog – maar zal zich overal snel naartoe verplaatsen en alles in huis willen ontdekken. Je kleine zal snel nog veel meer grove motorische vaardigheden ontwikkelen.

Je kindje leert zich steeds beter door het huis bewegen, loopt aan je hand, met hulp of alleen. Je kleine kan misschien al tegen een bal aan schoppen en dus heel eventjes op één been te staan.

De grove motoriek is de basis voor bewegingen die we gebruiken in het dagelijks leven. Kinderen die nu vaardig worden in bewegen zullen ook op latere leeftijd meer en beter bewegen.

Stimuleer ze dus om lekker te bewegen buiten, in de speeltuin, met een loopfietsje of op een driewielertje, stoei lekker samen thuis en speel samen met een bal.

Het continu herhalen van bewegingen en gevarieerd bewegen stimuleert de motorische ontwikkeling van kinderen enorm.

Vanaf 2 jaar kan je kind waarschijnlijk al:

• een trap op- en aflopen
• vanuit hurkzit iets oprapen en weer gaan staan
• een bal weg schoppen
• een bal vangen zonder te vallen

Welke spelletjes passen bij deze fase?

Jonasspel

Voor dit spel heb je een dekentje of handdoek nodig en een paar knuffels. Leg de deken op de grond en leg in het midden van de deken een knuffel.

Laat jouw dreumes dan twee uiteinden van de deken pakken, net als jij doet. Lukt het jonassen zonder dat de knuffel op de grond valt?

Een hut bouwen

Kinderen van deze leeftijd vinden het leuk en spannend om een ‘eigen’ hut te bouwen. Wat stoelen en een paar lakens is vaak al genoeg.

Slaan tegen een ballon

Jouw dreumes vindt een ballon geweldig. Sla de ballon samen over en weer.

Het mag ook met de voet, het doet toch geen pijn!

Een nadeel is natuurlijk dat de ballon kan knappen, laat jouw kindje niet alleen met een ballon.

Kegelspel in de tuin

Met een bal en een aantal plastic flessen kan je een kegelbaan maken.

Vul de flessen eventueel met water, zet de flessen naast elkaar neer op de grond en doe een aantal ballen in een mand.

Bepaal vanaf welke afstand er gegooid moet worden. Het is voor jouw kind duidelijk als je de plek waar hij vandaag mag gooien/rollen.

Wie gooit de meeste kegels om?

Dit is een leuke set van Melissa and Doug voor dit spelletje, zowel binnen als buiten te gebruiken.

(bekijk meer afbeeldingen)

Kleien

Laat je dreumes zien dat je klei kan kneden en erin kan knijpen. Maak samen iets moois!

Draai bolletjes of rol een dikke slang. Dat is goed voor de fijne en grove motoriek.

Kijk hier voor een groot pak klei

(bekijk meer afbeeldingen)

Parcours maken

Knip kartonnen handen en voeten uit voor dit spel en zet er een parcours mee uit. Je kindje moet op handen en voeten de uitgeknipte handen en voeten volgen!

Welke mijlpalen kent de ontwikkeling van de grove motoriek in het derde levensjaar?

Als je kindje eenmaal snel loopt en de trap opklimt, volgen daarna nog veel meer en ook moeilijkere bewegingen.

Je kleine peuter voelt zich steeds zekerder en beweegt soepeler en sneller. De grove motoriek is nu goed ontwikkeld.

Met een bal overgooien kost geen moeite meer, fietsen, ‘zwemmen’, steppen, springen, draaien of hinkelen zijn vaardigheden die kinderen op deze leeftijd steeds weer herhalen.

Kan jouw kind al met twee voeten tegelijk springen en op zijn tenen lopen?

Handen wassen en tanden poetsen – napoetsen is een must! – kan je kind nu waarschijnlijk zelf. Misschien kan je kleine zichzelf al aankleden of uitkleden.

Geen kleintje is echter hetzelfde en het is zo dat ieder kind zich in zijn eigen tempo ontwikkelt.

Vanaf 3 jaar kan je peuter:

• beter rennen
• op een driewieler fietsen
• de trap netjes oplopen
• op een been staan
• springen
• koppeltje duiken

Welke spelletjes passen bij deze fase?

Hinkelspelletjes

Teken een kleine hinkelbaan en hinkel samen – met een steentje opgooien en oprapen erbij – met je kleine mee, lekker in de buitenlucht!

Beweeg-liedjes

Dans er lekker op los en pak er stroken stof of danslinten bij.

In een liedje als ‘Ik loop als een beer’ bijvoorbeeld moeten jullie om beurten lopen als de dieren in het liedje. Kijk even mee mee als je dit vrolijke liedje niet kent:

Ook deze muziekmat is een leuk idee voor je peuter!

(bekijk meer afbeeldingen)

Parcours

Zet een parcours uit met stoelen, de poef een tafel en matjes. Laat ze ook ergens onder door kruipen. Ook een kruiptunnel is leuk.

Driewieler parcours

Maak een parcours voor de driewieler met wat bochtjes, dat kan in de tuin of op een speelpleintje. Peuters vinden het echt heerlijk om te fietsen.

Bekijk hier een gave driewieler waarmee zowel gelopen als gefietst kan worden.

Voor de jongere kids zet je dit unieke XJD fietsje in de driewiel-modus. Maar je 2-3 jarige maakt waarschijnlijk gebruik van de twee-wiel loopfiets modus.

Van de twee achterwielen maak je eenvoudig een achterwiel, je klapt ze naar elkaar toe en je krijgt een enkel breed achterwiel. Wat een uitvinding en wat een mooi fietsje!

In vergelijking met andere driewielers, kan bij de XJD driewieler het stuur en het zadel zelfs in hoogte verzet worden.

(bekijk meer afbeeldingen)

Blokkentoren

Laat je peuter een hoge blokkentoren bouwen en laat hem deze met een bal weer omver gooien.

De zachte foamblokken die tegenwoordig te koop zijn, zijn daar super voor.

‘Schipper mag ik overvaren’ spel

Speel het beroemde oud Hollandse spelletje en benoem steeds een nieuwe manier van bewegen om naar de over te varen: rennend, achteruit lopend, springen of schuivend op je billen. Of zelfs met een skippybal?

Vergeten hoe het liedje ook weer ging? Kijk dan even mee met Juf Mindy:

Welke mijlpalen kent de ontwikkeling van de grove motoriek in het vierde en vijfde levensjaar?

De grove motoriek van jouw kind ontwikkelt zich verder.

Buitenspelen en actief zijn

Buitenspelen is op dit moment erg belangrijk voor je kind, hij moet zijn energie echt kwijt kunnen en vaak heeft hij nog geen geduld voor fijn motorische spelletjes.

Verstoppertje spelen met andere kindjes uit de buurt, fietsen, touwtje springen, steppen, rennen, klimmen en tikkertje spelen; dat doen kinderen van 4 en 5 jaar heel graag!

Ze kunnen het tegen elkaar opnemen en zich meten aan elkaar.

Het is afhankelijk van het kind natuurlijk, maar je kind is over het algemeen nog vrij snel afgeleid, stilzitten doen ze dus liever niet.

Jouw kind durft steeds meer, hoger schommelen, harder rennen, zonder zijwieltjes fietsen, van een duikplank afspringen enzovoort.

Welke spelletjes passen bij deze fase?

Jouw kind speelt graag met leeftijdgenootjes; alle buitenspelletjes, als fietsen, rennen en ravotten zijn geweldig voor hem.

Misschien wordt het ook tijd voor een serieuze fiets!

Wat ideeën voor spelletjes voor kinderen van deze leeftijd:

• houd een spannende skippybal race
• wie kan het langst of snelst touwtje springen?
• ga lekker naar de speeltuin en laat ze op het klimrek, met de schommel en op de kabelbaan spelen

Welke mijlpalen kent de ontwikkeling van de grove motoriek tussen het zesde en het negende levensjaar?

Kinderen vanaf zes jaar hebben hun grove motoriek inmiddels goed ontwikkeld.

Ze kunnen vanaf hun zesde ook prima een ‘groot’ muziekinstrument gaan bespelen. Hun ledematen zijn nu lang genoeg voor een drum, of een gitaar.

Na zes jaar heeft je kind een dusdanige goede, grove motoriek ontwikkeld, dat het nu ook tijd wordt voor de fijne motoriek.

Alle patronen die een kind tot nu toe heeft ontwikkeld worden elk jaar versoepeld en verfijnd.

Je kind is nu op een leeftijd dat het steeds meer gaat oefenen om bepaalde motorische bewegingen nog beter onder de knie te krijgen.

Jouw zesjarige maakt eenvoudige figuren en letters, strikt zijn eigen veters en heeft nu duidelijk een voorkeurshand.

Een zesjarige kan een kleine stuiterbal vangen en wat langer op een been staan. Als je kind zeven jaar is, kan je kind zonder al teveel problemen over een balk lopen. Ook het schrijven gaat soepeler.

Het wordt tijd om een sport of hobby voor je kind te kiezen.

Welke spelletjes passen bij deze fase?

• zet samen een moeilijk hinkelpad uit
• doe een ouderwetse stoelendans
• speel verschillende beweeg- en leergames

Welke mijlpalen kent de ontwikkeling van de grove motoriek tussen het negende en twaalfde levensjaar?

Sommigen zijn op deze leeftijd al heel zelfstandig, anderen zijn nog lang niet zover dat ze zelf een boodschapje gaan doen of alleen naar school fietsen.

Of je kind de oudste, de middelste, of de jongste in het gezin is kan hier soms ook van invloed op zijn.

Je kind heeft een inmiddels behoorlijk ontwikkelde spieren, genoeg coördinatie en stabiliteit, en dat maakt dat je kind voldoende vaardigheden heeft om goed te kunnen bewegen.

Rond het elfde jaar beheerst je kind in principe zijn motoriek volledig.

Het uithoudingsvermogen is groot, zodat er echt gesport kan worden. Je zult zien dat je kind steeds meer verschillende sporten goed onder de knie krijgt.

Ook is je kind klaar om een teamsport te gaan doen. Zijn fijne motoriek is zo goed dat hij met gemak precieze werkjes kan doen.

Je kind gaat waarschijnlijk zelfstandig naar school en misschien ook naar de voetbal- of turnclub. Zo rond zijn negende jaar kan je kind langdurig bewegen, balanceren, bovenhands werpen met zijn voorkeurshand en sprinten.

Dit is ook de leeftijd waarop – je bijna puber – een goed spelinzicht krijgt.

Er kan een verandering optreden in de interesses van je kind en hij kan soms een periode van onzekerheid tegemoet gaan.

Stimuleer te allen tijde het blijven bewegen en leg het gamen en dergelijke aan banden.

Buiten spelen blijft nog altijd belangrijk voor je kind. Bewegen en sporten blijven de juiste manieren om zelfvertrouwen te krijgen.

Goed niet alleen voor de lichamelijke ontwikkeling, maar ook voor de sociale ontwikkeling.

Welke spelletjes passen bij deze fase?

• een potje tennissen of badmintonnen
• een wedstrijdje voetbal, basketbal of handbal
• speel een potje sjoelen, tafeltennis, tafelvoetbal of Twister
• organiseer een actieve speurtocht

Wat te doen bij twijfels betreffende de motoriek?

Het kan zijn dat je nu twijfels hebt gekregen over de ontwikkeling betreffende de motoriek van jouw kind.

Onthoud altijd het volgende: geen kind is hetzelfde en ieder kind ontwikkelt zich in zijn (of natuurlijk haar) eigen tempo.

Mijn informatie over de ontwikkeling van kinderen is gebaseerd op gemiddelden. Jouw kind kan misschien net eerder of later zijn dan andere kinderen in bepaalde motorische vaardigheden.

Mocht je na het lezen van dit artikel vragen of twijfels hebben, over de ontwikkeling van je kind, vraag dan altijd advies aan een deskundige. Die kan jou precies vertellen wat eraan scheelt of je simpelweg geruststellen!

Mijn gouden tip is: blijf altijd veel bewegen met je kind of stimuleer hem daar in!

Joost Nusselder, de oprichter van speelkeuze.nl is een content marketer, vader en houdt van het uitproberen van nieuw speelgoed. Hij kwam als kind al in aanraking met alles rondom spellen toen zijn moeder de Tinnen Soldaat begon in Ede. Nu maakt hij samen met zijn team hulpvaardige blog artikelen om trouwe lezers te helpen bij leuke speel ideetjes.