Kan een baby of dreumes iemand missen? Verlatingsangst & tips
Altijd wat te doen voor de vakantie of regenachtige dag?
Speelkeuze heeft nu de ultieme doeboek collectie, met meer dan 60 pagina's aan leuke kleurplaten en educatieve puzzels.
Kan een baby of dreumes iemand missen die hij een groot deel van zijn leven heeft gekend?
Natuurlijk als ik hij zeg in dit artikel dan bedoel ik zowel een jongen als een meisje, het is gewoon dat ik een jongetje heb, dus ik ging op onderzoek uit.
Mijn zoon is 19 maanden oud en hij gaat al sinds lange tijd naar een gastouder.
We voelden ons fijner bij een gastouder dan een opvang omdat hij dan altijd dezelfde persoon heeft, daar een band mee kan opbouwen en er geen wisseling van de wacht is.
Ook is het wat kleinschaliger met minder kinderen tegelijk. Maar wat gebeurt er wanneer “zijn” gastouder niet meer kan, of we verhuizen en we voor een ander moeten kiezen?
Andere ouders zitten met dezelfde vraag, bijvoorbeeld een moeder die voor een tijdje in komt wonen om te helpen met de baby.
Zoals mijn schoonmoeder die in Spanje gepensioneerd is en daarna weer terug zal moeten.
Wij hebben die situatie niet gehad, maar ik heb vaker gehoord van andere ouders dat, sinds hun moeder weer naar huis ging, hun kind niet meer de kleine engel van daarvoor was die bijna nooit huilde, maar een baby die het grootste deel van de dag huilt.
Of nog veel erger, een kind die een van zijn ouders moet missen door scheiding of overlijden.
Is het mogelijk dat een kind deze belangrijke personen uit het begin van hun leven mist en zo ja, hoe lang kan zoiets waarschijnlijk duren?
Van peuter naar kleuter doeboek collectie
Educatieve spelletjes en kleurplaten voor 3 t/m 6 jaar
Dit e-book, samen met de bijbehorende printables, zal je peuter en kleuter heel erg leuk vinden. In elke fase van de ontwikkeling kan hij of zij er lekker mee spelen, samen met mama en papa.
Koop bij Bol.comWat bespreken we in deze uitgebreide post:
Vanaf welke leeftijd kan een kind iemand missen?
Ik denk dat het absoluut mogelijk is dat een dreumes op deze leeftijd al iemand kan missen en ik zal straks ook nog wat meer vertellen over het ontstaan van verlatingsangst.
Baby’s die hun ouders moeten missen vanaf een veel jongere leeftijd kunnen al lijden omdat ze niet die aandacht en liefde hebben gekregen die ze zo hard nodig hebben en waarschijnlijk kan een baby al een belangrijke persoon gaan missen vanaf 4 tot 7 maanden.
Alle baby’s verlangen liefde en aandacht en als er een ander persoon is geweest die dat zo lang bood, dan is het mogelijk dat je kind die persoon en die aandacht nog zoekt.
Dreumes en verlatingsangst
Een afscheid in traantjes en soms begeleid door een driftbui zijn gebruikelijk tijdens de eerste jaren van een kind.
Rond hun eerste verjaardag ontwikkelen veel kinderen verlatingsangst en raken ze overstuur wanneer een ouder ze bij iemand anders achter moet laten.
Hoewel verlatingsangst een volkomen normaal onderdeel is van de ontwikkeling van kinderen, kan het moeilijk om te zien zijn.
Als je begrijpt wat je kind doormaakt en een paar handigheidjes bij de hand hebt om ze te helpen, kun je er allebei doorheen komen.
Over verlatingsangst
Baby’s passen zich vrij goed aan andere zorgverleners aan. Ouders hebben waarschijnlijk meer angst om van ze gescheiden te zijn dan baby’s zelf!
Zolang aan hun behoeften wordt voldaan, passen de meeste baby’s jonger dan 6 maanden zich gemakkelijk aan andere mensen aan.
Tussen de 4 tot 7 maanden oud ontwikkelen baby’s een gevoel van ‘object continuïteit’. Ze realiseren zich dat dingen en mensen bestaan, zelfs als ze uit het zicht zijn.
Baby’s leren dat wanneer ze mama of papa niet kunnen zien, dit betekent dat ze gewoon weg zijn. Ze begrijpen het concept van tijd niet, dus ze weten niet dat moeder ook terugkomt en kunnen dan van streek raken door haar afwezigheid.
Vooral slapen is vaak een uitdaging met verlatingsangst. Ik heb hier zelfs een volledig artikel over slaaptraining geschreven omdat er zoveel ouders problemen mee ondervinden.
Of moeder nu in de keuken, in de kamer ernaast of op kantoor aan het werk is, het is allemaal hetzelfde voor de baby, die misschien wel kan huilen totdat moeder weer in de buurt is.
Hetzelfde kan ontwikkeld worden voor andere zorgverleners.
Kinderen tussen 8 maanden en 1 jaar oud groeien uit tot meer onafhankelijke peuters, maar worden nog onzekerder over het gescheiden zijn van een ouder.
Dit is wanneer verlatingsangst ontstaat en kinderen kunnen geagiteerd en overstuur raken wanneer een ouder probeert te vertrekken.
De timing van verlatingsangst kan variëren. Sommige kinderen kunnen er later doorheen gaan, tussen 18 maanden en 2½ jaar oud. Sommigen ervaren het nooit.
En voor anderen kunnen bepaalde stress-factoren in het leven angstgevoelens veroorzaken over gescheiden zijn van een ouder: een nieuwe kinderopvangsituatie of verzorger, een nieuwe broer of zus, verhuizen naar een nieuwe plek of spanning thuis.
Hoe lang duurt het?
Hoe lang verlatingsangst duurt, kan variëren, afhankelijk van het kind en hoe een ouder reageert.
In sommige gevallen, afhankelijk van het karakter van een kind, kan verlatingsangst zelfs duren vanaf de kindertijd tot de lagere schooljaren.
Als verlatingsangst uit het niets ineens verschijnt bij een ouder kind, kan er een ander probleem zijn, zoals pesten of misbruik.
Scheidingsangst verschilt van de normale gevoelens die oudere kinderen hebben als ze niet willen dat een ouder vertrekt (wat meestal kan worden overwonnen als een kind voldoende wordt afgeleid).
En kinderen begrijpen wel welk effect dit heeft op hun ouders.
Als je elke keer dat je kind huilt of je plannen annuleert en lekker thuis blijft, of snel de kamer in rent als je even in de andere kamer wat aan het doen was, blijft je kind deze tactiek gebruiken om scheiding te voorkomen.
Duidelijk zijn en goede regels maken helpt voor de verlatingsangst ten opzichte van jou, én ten opzichte van het missen van andere verzorgers in hun leven.
Wat doe je als je kind een ouder mist?
Als de andere ouder van jouw kind volledig uit zijn leven is verdwenen, zal dit bijzonder stressvol en verontrustend voor hem zijn.
Je kind kan bang of wantrouwend zijn voor de wereld om hem heen. Ze kunnen erg aanhankelijk worden, of zelfs ook bang en wantrouwend tegenover jou zijn.
Je moet je kind steunen in deze zeer moeilijke tijd, maar ook in de komende maanden en jaren.
Dit is belangrijk omdat ervaringen van verlies in het leven van een kind van invloed kunnen zijn op hoe zij in de toekomst met relaties omgaan.
Wees geruststellend
Kleine dingen die je doet, kunnen je kind helpen zich veiliger te voelen. Een verlies van een belangrijke verzorger kan zelfs tot latere leeftijd nog voor vragen of moeilijk gedrag zorgen.
Het is dan ook belangrijk om kinderen terwijl ze ouder worden hierin nog te begeleiden.
Begin met het opnieuw opbouwen van hun vertrouwen in de wereld en de mensen om hen heen door het volgende te doen:
- Vertel waar mogelijk de feiten aan je kind die je weet. Vertel hen bijvoorbeeld desnoods: “Ik weet niet waar ze zijn.”
- Vertel altijd heel precies wanneer ze je terug kunnen verwachten wanneer jij even weggaat.
- Laat ze altijd weten als je te laat komt (voor inmiddels wat oudere kinderen)
- Wees altijd waar je zegt dat je zult zijn.
- Houd je aan dagelijkse routines.
Praat met je kind
Als je kind hoort waarom zijn andere ouder is vertrokken, kunnen ze beginnen te begrijpen wat er is gebeurd.
Je kunt ook helpen door de volgende dingen te doen:
- Laat je kind weten dat de verdwijning van zijn andere ouders niet hun schuld was.
- Laat ze weten dat je van ze houdt.
- Moedig ze aan om te praten over hoe ze zich voelen.
- Laat ze weten dat het OK is om vragen te stellen.
- Probeer niet te bekritiseren of slecht te spreken over hun andere ouder. Vergeet niet dat ze op een dag terug kunnen komen in het leven van je kind, wanneer het niet gaat om een overlijden.
Vergroot hun zelfvertrouwen
Als de andere ouder van je kind is verhuisd met een nieuwe partner en hun kinderen, kunnen ze zich bijzonder afgewezen voelen. Ze kunnen denken dat ze niet goed of waardig genoeg zijn om de liefde van die ouder te verdienen.
Je moet deze slechte gedachten tegengaan en het zelfvertrouwen van je kind vergroten.
Moedig je kind aan om positief over zichzelf te denken en breng tijd met hen door om plezier te maken. Laat hen weten hoeveel je graag deel uitmaakt van hun leven met zowel acties als woorden.
Zorg voor jezelf
Wanneer je bent achtergelaten, is het ook stressvol en verontrustend voor jou. Je moet voor jezelf zorgen om voor je kinderen te kunnen zorgen en te ondersteunen.
De overgang van de ene gastouder naar de volgende verlichten
Zelfs als de vorige oppas misschien geen positieve ervaring was, was er nog steeds een sterke band met je kind omdat ze toch een hele tijd met de oppas, of gastouder, hebben doorgebracht.
Zoals veel mensen die hun kinderen naar een gastouder brengen, of vaak een oppas inschakelen weten, kan een overgang naar een nieuwe erg zwaar zijn voor je kind.
Soms zijn je kinderen écht gehecht aan een verzorger, vooral als ze een hele warme persoonlijkheid hebben, of aansluiten bij de manier van aandacht geven die jouw kind precies nodig heeft.
De meer complexe kwesties zijn hoe de vertrekken binnen het gezin worden afgehandeld.
Jongere kinderen begrijpen niet dat de persoon waar ze 3 of 4 dagen in de week naar toe gingen, of die hen voorlas, in bad deed en knuffelde daarvoor werd betaald.
En een betaalde werknemer is iemand die er ook voor kan kiezen om ermee te stoppen, niet omdat ze per se met het kind willen stoppen.
Bijna iedereen met de middelen om een oppas in te huren of de kinderen te brengen naar een gastouder, moet zich realiseren dat de oppas, hoe geliefd ook, op een bepaald moment zal vertrekken of ze er niet langer meer naar toe kunnen.
De meeste gastouders doen alleen kinderen tot een bepaalde leeftijd waarna de kinderen, als ze naar de kleuterschool gaan een nieuwe BSO zullen moeten bezoeken.
Uit onderzoek blijkt dat kinderen best moeite hebben om aan nieuwe zorgverleners te wennen. De moeilijkste overgang is de eerste keer dat een kind beseft dat een gastouder, of ander belangrijk persoon zoals de oma, vertrok.
Het verstoort het gevoel van stabiliteit van het kind.
Zo heb ik zelfs wel eens gehoord over twee zusjes, waarbij een van hen, toen ze naar een andere gastouder moesten gaan, zich af vroeg of haar zus de volgende zou zijn die moest vertrekken.
Ze had de grenzen van het gezin nog niet ontdekt.
Ouders, en ook zorgverleners trouwens, willen geen onnodig leed aan kinderen veroorzaken en je doet er natuurlijk alles aan om zulke situaties te voorkomen.
Een gastouder of andere verzorger kan om drie redenen vertrekken:
- de kinderen waar ze voor zorgde zijn ouder en gaan naar school
- ze vindt een betere baan of gaat verhuizen
- ze is toch niet wat je zoekt en ontslaat haar
Alle drie kunnen soepel worden behandeld.
Als je er echt goed mee om wilt gaan is het het beste wanneer het vertrek weken, zo niet maanden al bekend is, zodat de kinderen tijd hebben om vragen te stellen en te begrijpen waarom ze weggaan.
Bij goed vertrek houden misschien de oppas en de kinderen contact.De kinderen van mijn broer gaan af en toe nog op bezoek bij hun “Tante Leen”, bijvoorbeeld na school.
Zo niet, dan begrijpen de kinderen tenminste dat het niet hun schuld is dat de verzorger vertrekt.
Hoe breng je het vertrek van een gastouder of oppas?
Ouders moeten vooral zelf een stap terug kunnen doen en hun kinderen helpen met hun gevoelens.
Het beste is om te praten over wat de gastouder voor ze heeft gedaan:
“Ze zorgde ervoor dat je een lekker thuis had wanneer mama of papa moest werken en daar lekker kon spelen. Ze had je geholpen om nieuwe vriendjes en vriendinnetjes te maken om mee te spelen en je comfortabel en veilig te voelen. Dat zijn allemaal dingen die we zullen missen. Maar het is belangrijk voor “Tante Leen” om nu andere kinderen te helpen.”
Begeleid je kinderen in elke stap en het kan nog best een tijd een nasleep hebben.
Kinderen kunnen tot zes maanden na het vertrek van een zorgverlener gedragsveranderingen tonen.
Als ze zindelijk zijn, kunnen ze bijvoorbeeld achteruitgaan. Als ze kalm zijn, kunnen ze driftbuien krijgen.
Een goede tip voor ouders is nog om hun kinderen aan te moedigen om een tekening te maken voor een oppas of gastouder die ze niet meer zien, zelfs als je niet van plan bent de tekeningen te versturen.
Tekenen bij kinderen maakt gebruik van een ander deel van de hersenen dat hen zonder woorden helpt dingen te verwerken.
Lees ook: een veilig en vertrouwd gevoel met een babyschommel
Afscheid gemakkelijker maken
Deze tips kunnen kinderen en ouders helpen deze moeilijke periode door te komen:
- Timing is alles: Probeer geen dagopvang of kinderopvang te beginnen bij een onbekende persoon wanneer je kind tussen de 8 maanden en 1 jaar oud is. Dat is precies wanneer de scheidingsangst waarschijnlijk het eerst verschijnt. Als je de switch naar een andere belangrijke verzorger nog even uit kunt stellen zou dat veel helpen.
- Oefenen: Oefen gescheiden van elkaar te zijn en introduceer langzaam nieuwe mensen en plaatsen. Als je van plan bent je kind bij een familielid of een nieuwe oppas achter te laten, nodig die persoon dan van tevoren uit zodat ze samen tijd kunnen doorbrengen terwijl jij ook in de kamer bent. Als je kind begint bij een nieuw kinderdagverblijf of een kleuterschool, ga daar dan vast een paar keer langs voordat een voltijdschema begint. Oefen om je kind voor een korte periode bij een nieuwe zorgverlener achter te laten, zodat hij of zij kan wennen aan de nieuwe situatie.
- Wees kalm en consequent: Maak een exit-ritueel waarbij je een aangenaam, liefdevol en stevig afscheid neemt van de persoon in kwestie.
Hoe moeilijk het ook is om een kind achter te laten bij een nieuw persoon terwijl hij schreeuwt en huilt, het is belangrijk om erop te vertrouwen dat de verzorger het aankan.
Tegen de tijd dat je in de auto stapt, is je kind waarschijnlijk al gekalmeerd en speelt het met andere dingen.
Als jij zorgt voor het kind van een ander dat net een andere verzorger moet missen, of gewoon duidelijke verlatingsangst heeft, probeer het kind dan af te leiden met een activiteit of speelgoed, of met liedjes, spelletjes of iets anders dat leuk is.
Je moet mogelijk even blijven proberen totdat er iets leuks met het kind klikt.
Probeer ook de ex-verzorger van het kind niet te benoemen, maar beantwoord de vragen van het kind op een eenvoudige en duidelijke manier en gericht op de toekomst en hoe het er voortaan bij jou aan toe zal gaan.
Als intense verlatingsangst aanhoudt op de kleuterschool, basisschool of verder en dagelijks leven verstoort, bespreek dit dan met je arts. Het kan een teken zijn van een zeldzame maar ernstigere aandoening die bekend staat als verlatingsangststoornis.
Kinderen met deze aandoening vrezen verloren te raken van hun familieleden en zijn er vaak van overtuigd dat er iets ergs zal gebeuren. Praat met je arts als jouw kind hier tekenen van heeft, waaronder:
- panieksymptomen (zoals misselijkheid, braken of kortademigheid) of paniekaanvallen voordat een ouder vertrekt
- nachtmerries over scheiding
- angst om alleen te slapen (hoewel dit ook vaak voorkomt bij kinderen die geen verlatingsangst hebben)
- overmatige zorgen over verloren gaan of ontvoerd worden of naar plaatsen gaan zonder ouder
Meer artikelen over zelfvertrouwen en de ontwikkeling van je kind: Lees ook waarom knuffelen zo goed is voor jou en je kind
Altijd wat te doen voor de vakantie of regenachtige dag?
Speelkeuze heeft nu de ultieme doeboek collectie, met meer dan 60 pagina's aan leuke kleurplaten en educatieve puzzels.
Joost Nusselder, de oprichter van speelkeuze.nl is een content marketer, vader en houdt van het uitproberen van nieuw speelgoed. Hij kwam als kind al in aanraking met alles rondom spellen toen zijn moeder de Tinnen Soldaat begon in Ede. Nu maakt hij samen met zijn team hulpvaardige blog artikelen om trouwe lezers te helpen bij leuke speel ideetjes.