Coöperatief spel: Leeftijd en de voordelen

door Joost Nusselder Geupdate op:  oktober 22, 2023

Coöperatief spel, ook wel collaboratief spel genoemd, is een type spel waarbij kinderen samenwerken om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Het vereist communicatie, het delen van taken en het volgen van regels. Dit soort spel stimuleert sociale vaardigheden en leert kinderen om te gaan met verschillende gevoelens en gedachten.

Coöperatief spel begint meestal rond de leeftijd van 4 tot 5 jaar. Dit is de leeftijd waarop kinderen beginnen te begrijpen hoe ze hun inspanningen kunnen bundelen om een doel te bereiken. Ze leren ook hoe ze hun behoeften en gevoelens kunnen uiten en hoe ze rekening kunnen houden met die van anderen.

De voordelen van coöperatief spel zijn talrijk. Het bevordert effectieve communicatie, probleemoplossende vaardigheden en het vermogen om emoties te reguleren. Onderzoek toont aan dat coöperatief spel bijdraagt aan een gezonde sociale ontwikkeling en het vermogen om relaties te bouwen.

Het spelen van spelletjes helpt bij het ontwikkelen van coöperatief spel. Spelletjes zoals bordspellen of teamspellen vereisen samenwerking en communicatie. Ze bieden kinderen de kans om te oefenen met het delen van taken, het volgen van regels en het werken naar een gemeenschappelijk doel.

De stadia van spel volgen een specifieke volgorde, beginnend met solitair spel bij baby’s en eindigend met coöperatief spel bij oudere kinderen. Coöperatief spel komt in de laatste fase, na parallel spel (waarbij kinderen naast elkaar spelen, maar niet echt samenwerken) en associatief spel (waarbij kinderen beginnen te interageren en speelgoed te delen, maar nog geen gemeenschappelijke doelen hebben).

Van peuter naar kleuter doeboek collectie

Educatieve spelletjes en kleurplaten voor 3 t/m 6 jaar

Dit e-book, samen met de bijbehorende printables, zal je peuter en kleuter heel erg leuk vinden. In elke fase van de ontwikkeling kan hij of zij er lekker mee spelen, samen met mama en papa.

Koop bij Bol.com

Wat is coöperatief spel?

Coöperatief spelen is een type spel waarbij kinderen samenwerken om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Het vereist specifieke vaardigheden zoals samenwerking, delen, onderhandelen en conflictoplossing. Dit soort spel is essentieel voor de sociale en taalontwikkeling van kinderen. Het leert hen ook hoe ze kunnen samenwerken en taken kunnen verdelen binnen een groep.

De fase van coöperatief spelen begint meestal rond de leeftijd van 4 tot 5 jaar. In deze fase zijn kinderen in staat om gecompliceerdere spelletjes te spelen die regels en organisatie vereisen.

Op welke leeftijd begint coöperatief spel?

Coöperatief spel start gewoonlijk rond de leeftijd van 4 tot 5 jaar. Dit is de tijd waarin kinderen beginnen te leren over delen, samenwerken en het bereiken van gemeenschappelijke doelen. Deze fase wordt voorafgegaan door de ‘associatieve’ fase van spel, waarin kinderen beginnen te spelen in groepen met gedeelde doelen, maar zonder specifieke rolverdeling.

Naarmate kinderen ouder worden, ontwikkelt hun coöperatieve spel zich verder. Ze leren complexere regels en rollen en beginnen te werken aan gedeelde projecten, zoals het bouwen van blokkentorens of het tekenen van een groepstekening.

In het onderzoek van Keil, J., Michel, A., Sticca, F., Leipold, K., Klein, A., Sierau, S., Klitzing, K., & White, L. (2017) wordt aangetoond dat leeftijd invloed heeft op coöperatief gedrag. Oudere kinderen passen hun gedrag flexibeler aan om de strategieën van hun medespelers te evenaren. Dit onderzoek bevestigt dat coöperatief spel een belangrijk onderdeel is van de sociale en academische ontwikkeling van kinderen.

Kunnen baby’s samen spelen?

Nee, baby’s spelen niet samen in de traditionele zin van coöperatief spel. Dit komt doordat jonge kinderen zich in de eerste stadia van hun leven voornamelijk richten op het verkennen van hun wereld. Dit doen ze door aanraken, proeven en kijken. Het is een solitaire inspanning, waarbij de baby meestal veel aandacht van verzorgers nodig heeft.

Onderzoek door Shin, M. (2012), gepubliceerd in het Journal of Early Childhood Research, toont aan dat baby’s verschillende communicatiemiddelen gebruiken, zoals opzettelijk wijzen en gezamenlijke aandacht, om hun ervaringen met elkaar te delen. Dit helpt hen om sociaal begrip te ontwikkelen en plezier te beleven aan sociaal gezamenlijk spel.

Baby’s kijken vaak naar andere kinderen, maar ze spelen niet echt samen. Dit wordt onlooker play genoemd. Naarmate ze groeien, gaan ze parallel spelen, waarbij ze naast andere kinderen spelen, maar niet echt met hen. Communicatie is minimaal en er is geen gemeenschappelijk doel.

Wat zijn goede voorbeelden van coöperatief spel activiteiten voor peuters?

Goede voorbeelden van coöperatieve spelactiviteiten voor peuters zijn de volgende.

1. Blokkentoren bouwen: Kleuters werken samen om een hoge, stabiele toren te bouwen. Dit spel stimuleert samenwerking en ontwikkelt bouwvaardigheden.
2. Puzzels voltooien: Kinderen werken samen om een puzzel te voltooien. Dit spel bevordert de cognitieve ontwikkeling en vereist samenwerking.
3. Estafettespellen: Peuters spelen in teams en helpen elkaar om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Dit spel bevordert de fysieke ontwikkeling en communicatie.
4. Rollenspellen: Kinderen krijgen rollen toegewezen en werken samen om een verhaal te creëren. Dit spel stimuleert de sociale en communicatieve vaardigheden.
5. Kunstwerk maken: Peuters werken samen om een kunstwerk te creëren. Dit spel bevordert de creativiteit en samenwerking.
6. Kaartspellen: Kinderen spelen in paren en proberen kaarten te matchen. Dit spel bevordert de cognitieve ontwikkeling en vereist samenwerking.
7. Fort bouwen: Peuters werken samen om een fort te bouwen. Dit spel stimuleert de verbeeldingskracht en samenwerking.
8. Bordspellen: Kinderen spelen in teams en volgen de spelregels om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Dit spel bevordert de sociale en cognitieve ontwikkeling.

Wat zijn goede voorbeelden van coöperatief spel activiteiten voor kleuters?

Goede voorbeelden van coöperatieve speelactiviteiten voor kleuters zijn de volgende.

1. Blokkentoren bouwen: Kinderen werken in teams om een hoge toren te bouwen. Deze activiteit bevordert samenwerking en communicatie.
2. Bordspellen: Spellen zoals ‘Memory’, waarbij kinderen paren moeten matchen, bevorderen coöperatief spel.
3. Kookactiviteiten: Kinderen bereiden samen een maaltijd of bakken een lekkernij. Dit vereist samenwerking en helpt bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden.
4. Kunst maken: Kinderen creëren samen een muurschildering of kunstwerk. Dit stimuleert creativiteit en samenwerking.
5. Estafettespelletjes: Deze fysieke activiteiten vereisen teamwork en helpen bij het ontwikkelen van coördinatie.
6. Rollenspellen: Kinderen krijgen rollen toegewezen in een verhaal of spel. Dit bevordert het begrip van samenwerking en rolverdeling.
7. Dansactiviteiten: Kinderen leren samen een dans. Dit stimuleert fysieke activiteit en samenwerking.
8. Puzzels: Kinderen werken samen om een puzzel te voltooien. Dit bevordert probleemoplossende vaardigheden en samenwerking.

Deze activiteiten zijn belangrijk voor de sociale en cognitieve ontwikkeling van kleuters. Ze leren samenwerken, communiceren en problemen oplossen, allemaal cruciale vaardigheden voor deze levensfase.

Wat zijn de voordelen van coöperatief spel?

Coöperatief spel is een belangrijke fase van spelen. Het biedt talrijke voordelen, zoals het verbeteren van sociale vaardigheden, het bevorderen van teamwerk en het stimuleren van kritisch en creatief denken. Het vereist samenwerking, compromis en onderhandeling, wat kinderen helpt om te leren hoe ze conflicten kunnen oplossen en hoe ze kunnen samenwerken om gemeenschappelijke doelen te bereiken.

Volgens onderzoek van Greitemeyer en Cox (2013), gepubliceerd in het European Journal of Social Psychology, bevordert coöperatief teamspel gevoelens van cohesie, wat vertrouwen activeert. Dit vertrouwen, of de verwachting van wederzijdse samenwerking, verhoogt op zijn beurt coöperatief gedrag.

Een andere studie door Velez, Mahood, Ewoldsen en Moyer-Gusé (2014), gepubliceerd in Communication Research, bevestigt de voordelen van coöperatief spel. De bevindingen suggereren dat coöperatief spelen helpend gedrag kan verhogen.

Coöperatief spel ondersteunt ook academische prestaties. Het stelt kinderen in staat om taalvaardigheden te oefenen en te verfijnen, zoals spreken, luisteren en vocabulaire. Het moedigt hen aan om kritisch en creatief te denken, en om samen te werken in plaats van te concurreren. Het helpt hen ook om de regels van de samenleving te begrijpen en te volgen, en om hun gedrag te reguleren.

Bovendien vermindert coöperatief spel agressief gedrag en bevordert het een gevoel van verbondenheid en participatie. Het stelt kinderen in staat om teleurstellingen te absorberen en beperkingen te accepteren, en om op een gezonde manier verder te gaan. Het draagt bij aan de vorming en ondersteuning van groepsrollen, en verbetert de prestaties op school en daarbuiten.

Hoe stimuleer je coöperatief spel?

Om coöperatief spel te stimuleren, is het belangrijk om kinderen te laten leren, werken en spelen in een omgeving die samenwerking stimuleert. Dit kan door het creëren van spellen met een gemeenschappelijk doel, waarbij vaardigheden zoals communicatie en probleemoplossing nodig zijn. Het is ook belangrijk om kinderen de waarde van samenwerking uit te leggen en hen te helpen deze vaardigheden in het dagelijks leven toe te passen.

Volgens het onderzoek van Lindsey, E., Mize, J., & Pettit, G. (1997), gepubliceerd in het Journal of Social and Personal Relationships, biedt wederzijdse ouder-kind interactie tijdens het spelen kinderen de kans om wederzijdse regulatie en aanpassing te oefenen. Deze gedragsstijl kan overgaan in coöperatief spel met leeftijdsgenoten.

Het aanmoedigen van coöperatief spel kan ook door het modelleren van coöperatief gedrag, het aanbieden van speelgoed dat samenwerking vereist en het creëren van ongestructureerde speeltijd zonder strikte beperkingen. Het toewijzen van rollen kan ook helpen, waarbij elk kind zijn sterke en zwakke punten kan respecteren en benutten.

Coöperatief spel biedt kinderen de kans om te leren luisteren, hun gedachten te uiten en problemen op te lossen. Het bevordert ook sociale vaardigheden, zoals het nemen van beurten en het werken in teamverband, iets wat je ook in veel bordspellen terug vindt.

Zijn bordspellen goed om coöperatief spel te leren?

Ja, bordspellen zijn goed voor het leren van coöperatief spel. Ze stimuleren spelers om samen te werken en vaardigheden te ontwikkelen. Volgens onderzoek verbeteren ze het kritisch denken en bevorderen ze unieke teamdynamieken. Spelers leren omgaan met stress en om kritische fasen te doorlopen.

Bordspellen vereisen een breed scala aan vaardigheden. Ze leren kinderen om coöperatief en sociaal te zijn, vertrouwen op te bouwen en teamwork te bevorderen. Ze betrekken spelers op een prosociale manier, verminderen agressief gedrag en bevorderen binding.

Bordspellen helpen bij het oplossen van conflicten en stimuleren samenwerking. Ze ontwikkelen cognitieve vaardigheden bij kinderen, waaronder het vermogen om teleurstelling te verwerken. Ze beperken niet het onmiddellijke gedrag, maar bevorderen het denken over hoe verder te gaan. Ze leren de sterke en zwakke punten van anderen te ondersteunen en te communiceren.

Welke coöperatieve vaardigheden moet je kind leren?

De coöperatieve vaardigheden die jouw kind moet leren zijn onder andere de volgende.

• Communicatie: Het is belangrijk dat jouw kind leert effectief te communiceren. Dit helpt bij het uitdrukken van gedachten en gevoelens, en bij het oplossen van problemen met leeftijdsgenoten.
• Samenwerken: Jouw kind moet leren samen te werken in plaats van te concurreren. Dit ontwikkelt het vermogen om te observeren, te luisteren en te reageren op de sterke en zwakke punten van anderen.
• Probleemoplossing: Het is essentieel dat jouw kind leert conflicten op te lossen en compromissen te sluiten. Dit bevordert het vermogen om acceptabele oplossingen te vinden.
• Beurt nemen: Vanaf jonge leeftijd moeten kinderen leren om de beurt te nemen, bijvoorbeeld bij het spelen van spelletjes. Dit leert hen geduld en respect voor anderen.
• Vertrouwen: Jouw kind moet leren vertrouwen op anderen. Dit helpt bij het opbouwen van sociale en cognitieve vaardigheden.

Volgens onderzoek is het belangrijk dat ouders en verzorgers deze vaardigheden aanmoedigen en onderwijzen. Dit kan door middel van spelletjes en activiteiten die samenwerking bevorderen. Het is ook belangrijk om tijd te nemen om jouw kind te observeren en te begeleiden bij het ontwikkelen van deze vaardigheden.

Komt coöperatief spel voor of na de onlooker en onbezet spel stadia?

Coöperatief spel volgt op het onlooker- en onbezet spel. Onbezet spel is de eerste fase, waarbij baby’s schijnbaar willekeurige en relatief ongecontroleerde bewegingen maken. Ze leren hun omgeving kennen en ontwikkelen basis motorische vaardigheden.

Het onlooker-spel komt daarna, waarbij het kind geïnteresseerd toekijkt, maar niet deelneemt. Ze observeren en leren van anderen zonder directe interactie. Coöperatief spel is de laatste fase van spel en komt na associatief spel.

Wat is associatief versus coöperatief spel?

Associatief spel is een soort kinderspel waarbij kinderen samen spelen, maar zonder een gemeenschappelijk doel. Ze wisselen speelgoed uit en communiceren, maar elke activiteit is individueel.

Het verschil tussen associatief en coöperatief spel zit hem in de interactie en het gemeenschappelijke doel. Bij coöperatief spel werken kinderen samen aan een gemeenschappelijk doel. Ze organiseren en coördineren hun activiteiten, delen ideeën en lossen conflicten op. Elk kind heeft een specifieke rol en draagt bij aan het bereiken van het doel.

Deze twee soorten spel komen typisch voor in verschillende ontwikkelingsfasen van kinderen. Associatief spel gebeurt meestal wanneer kinderen nog niet klaar zijn voor gezamenlijke activiteiten. Het bevordert sociale vaardigheden en stelt kinderen in staat om te leren omgaan met anderen.

Volgens onderzoek maken kinderen een overgang van associatief naar coöperatief spel naarmate ze ouder worden en hun vaardigheden vorderen.

Joost Nusselder, de oprichter van speelkeuze.nl is een content marketer, vader en houdt van het uitproberen van nieuw speelgoed. Hij kwam als kind al in aanraking met alles rondom spellen toen zijn moeder de Tinnen Soldaat begon in Ede. Nu maakt hij samen met zijn team hulpvaardige blog artikelen om trouwe lezers te helpen bij leuke speel ideetjes.