Wanneer kan een kind rijmen? [+speeltips voor elke leeftijd]

door Joost Nusselder Geupdate op:  april 28, 2021

Rijmen wordt vanaf de laagste groepen van de basisschool opeens erg belangrijk. Rijmspelletjes zijn vanaf dat moment een nieuw middel in de ontwikkeling om klanken te leren herkennen.

PLUS, wist je dat kinderen die goed kunnen rijmen, en dus klanken goed kunnen herkennen, later VEEL BETER kunnen lezen?

Wel de moeite waard dus om in deze ontwikkeling te investeren, en met dit artikel heb ik ALLE tips voor je!

Maar wanneer leert een kind rijmen?

In groep twee gaan kinderen aan de slag met het leren rijmen. Een belangrijke voorwaarde voor het kunnen lezen, is het goed kunnen rijmen. Wanneer een kind rijmen begrijpt, kan hij zich zowel op de betekenis van een woord richten, als het luisteren naar de klanken ervan.

Laten we nog wat meer kijken naar rijmen, waarom het zo belangrijk is, wat de fasen zijn van het leren rijmen en hoe JIJ jouw kind kan helpen een rijm-expert te worden.

Van peuter naar kleuter doeboek collectie

Educatieve spelletjes en kleurplaten voor 3 t/m 6 jaar

Dit e-book, samen met de bijbehorende printables, zal je peuter en kleuter heel erg leuk vinden. In elke fase van de ontwikkeling kan hij of zij er lekker mee spelen, samen met mama en papa.

Koop bij Bol.com

Waarom is rijmen zo belangrijk?

Als jij zoals ik bent, dan houd je je waarschijnlijk alleen bezig met rijmen zo rond 5 December, wanneer het weer tijd is voor een origineel (of juist cliché..) Sinterklaasgedicht.

Maar ik houd ook veel van Britse humor en de daarbij behorende…..woordgrap!

Ik ben dus eigenlijk best veel bezig met rijmen in dagelijkse conversaties, alleen denk ik er niet zo aan.

Maar rijmen en rijmherkenning zijn voor de voorschoolse ontwikkeling van kinderen erg belangrijk, en ook belangrijk om bewust aandacht aan te schenken.

Wanneer een kind rijm herkent, betekent dat namelijk dat ze zich niet alleen maar richten op de betekenis van de woorden, maar ook kan luisteren naar de klanken van een woord.

Waarom is dat belangrijk?

Omdat je kind dan

1. de losse klanken binnen woorden kan herkennen,
2. daar letters aan kan koppelen
3. en dus kan leren lezen!

Kinderen met dyslexie hebben bijvoorbeeld moeite met de klankstructuur van een woord en draaien vaak dingen om, en hebben óók minder gevoel voor rijm (**zouden ze ook minder reageren op mijn woordgrappen?**).

Wanneer een kind kan rijmen betekent dat meestal dat hij zich ervan bewust is dat woorden in stukjes verdeeld kunnen worden én dat verschillende woorden stukjes kunnen bevatten die gelijk klinken.

En meestal nagenoeg gelijk geschreven worden.

Ermee rijmen betekent alleen niet dat je kind een bepaald woord ook kan schrijven of de betekenis ervan kent. Er zijn kleuters die maar al te graag doorrijmen met de meest onzinnige woorden en zelfverzonnen rijmklanken die ze onwijs grappig lijken te vinden.

Wel schattig om te zien :)

Wat zijn de fasen van leren rijmen?

Wanneer we rijmen, spelen we met klankpatronen in woorden. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen eind- en beginrijm.

• Fase 1 Eindrijm: In deze fase leren kinderen dat het laatste stukje van een woord kan rijmen op een ander woord: kaas – haas. Meestal beginnen ze hier al mee in groep 1 om lekker te oefenen.
• Fase 2 Beginrijm: Aan het einde van groep 2 moeten kinderen ook beginrijm kunnen toepassen. Een voorbeeld van beginrijm is: kam – kat.

In de kleuterklassen zullen kinderen leren spelen met klanken, begrijpen dat er woorden zijn die op elkaar lijken, leren voorspellingen te doen in een gedicht of liedje, en vinden ze dit allemaal ook nog eens heel erg leuk!

Wanneer kan een kind rijmen?

In groep 2 zijn taalbewustzijn en letterkennis belangrijke punten van observatie.

Bij taalbewustzijn gaat het om de vraag of een kind in staat is om klankgroepen te verdelen (a-pen-kooi), of het eindrijm (haas-kaas) en beginrijm (kat-kam) kan herkennen en toepassen, en of het woorden in fonemen kan verdelen (v-i-s).

Met letterkennis wordt bedoeld of een kind een letter kan herkennen, benoemen en de koppeling tussen klank en letter kan maken.

Het fonemisch bewustzijn wordt meestal in groep 2 flink geoefend, waarbij de kinderen woorden in lettergrepen kunnen verdelen, rijmen, moeten kunnen horen wat de eerste en laatste klank is van een woord en ze ook moeten kunnen ‘hakken en plakken’.

Met ‘hakken en plakken’ wordt bedoeld dat kinderen de klanken uit een woord aan elkaar moeten kunnen plakken, bijvoorbeeld /b-oo-m/ wordt /boom/.

Maar andersom moeten ze ook de klanken uit een woord kunnen halen, dus /boom/ wordt /b-oo-m/. Wanneer een kind dit niet kan, wordt groep 3 lastig.

Hoe help je jouw kind inzicht te krijgen in rijmen?

Inzicht krijgen in rijmen doe je door duidelijke instructie te geven volgens het onderstaande stappenplan. Het is echter wel belangrijk om elke 2 tot 3 weken een nieuw rijmpje te introduceren, anders wordt het herkennen een trucje.

• Stap 1: Schrijf een gedicht op een vel papier, het liefst eentje volgens de AABB rijm (dus elke opvolgende zin ruimt op de vorige, niet met een andere zin er telkens tussen zoals een ABAB rijm, wat op zich weer leuk is om te oefenen in een latere fase).
• Stap 2: Lees het gedicht aan je kindje voor en benadruk de rijmwoorden extra. Met je vinger wijs je de woorden aan die je voorleest.
• Stap 3: Vraag je kind om goed naar de laatste woorden in de zin te kijken en lees het gedicht nog eens voor. Valt je kind iets op?
• Stap 4: Omcirkel nu met een stift het rijmstukje in de woorden die op elkaar rijmen. Kies voor elk koppel een andere kleur en zeg daarbij dat deze woorden op elkaar rijmen.
• Stap 5: Schrijf nu alleen de rijmwoorden onder elkaar op, lees de woorden voor en benadruk de laatste klank.

Met behulp van dit stappenplan zal een kind gemakkelijk het leren rijmen onder de knie krijgen. Duidelijke uitleg is hierbij een absolute must!

Lees ook: Wat is educatief speelgoed voor kinderen | let op deze 5 dingen

Rijmspelletjes die passen bij de leeftijd

Om rijmen bij je kind te stimuleren, kun je als ouder ook verschillende spelletjes met je kind spelen. Ik geef je hieronder een aantal opties, gerangschikt op moeilijkheidsgraad (laag naar hoog).

Rijmspelletje voor kleuters

Maak een verhaaltje waarbij je steeds gebruik maakt van een bepaalde begin zin, bijvoorbeeld “li la loma”. Het is de bedoeling dat jouw kind het verhaaltje afmaakt:

• “Li la loma, straks gaan we naar …. (oma)”
• “Li La lauto, we gaan met de ….. (auto)”
• “Li La Leten, daarna gaan we …. (eten)”
• Enzovoorts.

Om het moeilijker te maken, zeg jij een woord en mag je kind er een (eventueel zelfbedacht) rijmwoord op verzinnen.

Begin bijvoorbeeld met jouw naam en als rijmwoord jouw naam met een ‘p’ ervoor (Cindy – Pindy). Dat wordt lachen!

Rijmspelletje voor schoolkinderen

Nu moet een kind kunnen rijmen met een bestaand woord, op een bestaand woord. Jij zegt bijvoorbeeld ‘wafel’ en dan zou je kind kunnen zeggen ‘tafel’ of ‘snavel’.

Iets gemakkelijker is nog om hem een aantal woorden voor te leggen waar hij dan uit mag kiezen om mee te rijmen, en daarna kun je eventueel overstappen op een echt woord zelf verzinnen.

Het eerste spelletje is een eerste stap om het rijmen onder de knie te krijgen. Als dat goed lukt, probeer je het tweede spelletje.

Het derde spelletje doe je alleen wanneer de eerste twee voor je kind geen uitdaging meer zijn! Het ene kind gaat wat sneller dan het andere, maar er zijn een hoop leuke dingen te verzinnen om het te stimuleren.

Heb je zelf even geen tijd voor spelletjes met je kind? Laat ze dan leuke spelletjes met Google Home spelen!

Joost Nusselder, de oprichter van speelkeuze.nl is een content marketer, vader en houdt van het uitproberen van nieuw speelgoed. Hij kwam als kind al in aanraking met alles rondom spellen toen zijn moeder de Tinnen Soldaat begon in Ede. Nu maakt hij samen met zijn team hulpvaardige blog artikelen om trouwe lezers te helpen bij leuke speel ideetjes.